διευθυνσεις

Buchhandel Bowker Electre Informazioni Editoriali Micronet Nielsen Book Data

ελληνική λογοτεχνία και ποίηση

ελληνική λογοτεχνία και ποίηση
Επιμέλεια Σελίδας: Πάνος Αϊβαλής - δ/νση αλληλογραφίας: Μεσολογγίου 12 Ανατολή Νέα Μάκρη 190 05, τηλ. 22940 99125 - 6944 537571
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν
ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
.....................................................................ΥΦΟΣ Γράμματα, τέχνες, βιβλίο, πολιτισμός

Τετάρτη 22 Μαΐου 2013

Η «Νέα Βαβυλώνα» των Γκριγκόρι Κόζιντσεφ - Λεονίντ Τράουμπεργκ

στον κινηματογράφο «Ζέφυρο»

  οδό Τρώων στο νούμερο 36 
  (στα σύνορα του Θησείου με τα Άνω Πετράλωνα) 
  από το 1932

Δείτε εδώ το trailer της ταινίας



«Νέα Βαβυλώνα» είναι το όνομα ενός κεντρικού, παριζιάνικου, πολυτελούς, πολυκαταστήματος, στο οποίο η ηρωίδα της ιστορίας, Λουίζ Πουαριέ, εργάζεται ως πωλήτρια. Η Λουίζ είναι ο σύνδεσμος ανάμεσα στους φτωχούς ανθρώπους της τάξης της και τους πλούσιους για τους οποίους εργάζεται και υπηρετεί. Μέσα από το βλέμμα της Λουίζ καταγράφονται οι ταξικές αντιθέσεις της γαλλικής κοινωνίας. Αριστούργημα του βωβού  κινηματογράφου! Ταινία επαναστατική και σε μορφή και σε περιεχόμενο. 

Ταινία δοκίμιο που οπτικοποιεί το κείμενο του Μαρξ για την «Κομμούνα του Παρισιού», προϊόν της περίφημης «Φάμπρικας του Εκκεντρικού Ηθοποιού», πειραματικής ερευνητικής κινηματογραφικής ομάδας, που σε νεαρή ηλικία ίδρυσαν οι Κόζιντσεφ – Τράουμπεργκ μαζί με τον φορμαλιστή Σεργκέι Γιούτκεβιτς στο Λένινγκραντ το 1921, ομάδα που συνδύαζε στοιχεία παντομίμας, τσίρκου και Κομέντια ντελ άρτε, μέσα από μια νέα επαναστατική καλλιτεχνική φόρμα.


Το πρωτοποριακό στην ταινία συνίσταται, σύμφωνα με τον Βασίλη Ραφαηλίδη, στην «πλήρη κατάργηση της απάτης της αναπαράστασης». Η ταινία με τις γερές βάσεις στην ιστορία δεν θα μπορούσε να είναι παρά μια συμβατική ρεαλιστική καταγραφή των γεγονότων που οδήγησαν στην άνοδο και την πτώση της Κομμούνας. Στην ταινία οι ρόλοι είναι «τύποι», είναι σύμβολα και καθένας τους εκφράζει συγκεκριμένη τάξη και ιδεολογία, ενώ κάθε «τύπος» παραπέμπει σε χιλιάδες ομοίους του. Στην ταινία συγκρούονται μέχρι θανάτου οι δύο τάξεις. Οι αστοί και οι προλετάριοι και για να γίνει νοητή η αγριότητα αυτής της σύγκρουσης, οι σκηνοθέτες καταφεύγουν σ' έναν απόλυτο μανιχαϊσμό με τα πράγματα σαφώς διαχωρισμένα. Από τη μια οι προλετάριοι και από την άλλη οι αστοί, χωρίς καμιά ενδιάμεση «στρωματική» διαβάθμιση. «Πράγμα θεμιτό απόλυτα, αφού οι σκηνοθέτες εδώ δεν κάνουν κοινωνιολογία, αλλά φιλοσοφία της ιστορίας», γράφει ο Βασίλης Ραφαηλίδης.
Η ταινία αξιοποιεί πλήρως τα διδάγματα του ιδεολογικού μοντάζ, το έντονα εκφραστικό και γκροτέσκο στιλ, φορμαλιστικά στοιχεία, αφηγηματική ελευθερία, δημιουργώντας μια ταινία καθαρά ιστορική, αλλά καθόλου αναπαραστατική. Το φιλμ αναπαράγει κυρίως το κλίμα, την αίσθηση του αγώνα, την ένταση της αιματηρής διαμάχης, αλλά πάνω απ’ όλα την ταξική διαφορά, την ταξική πάλη και την ταξική απόσταση ανάμεσα στους αστούς με τον παρακμιακό και άσωτο τρόπο ζωής και τους εξεγερμένους προλετάριους που μακριά από κάθε στολίδι και επίφαση καλοπέρασης αντιστέκονται, μάχονται και ετοιμάζονται να θυσιαστούν... Μην τη χάσετε!!!
Παίζουν: Γιελένα Κούζμινα, Πιοτρ Σομπολέβσκι, Νταβίντ Γκούτμαν, Σοφί Μαγκαρίλ κ.ά.
Παραγωγή: ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ (1929)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Στον «Ζέφυρο»  
Η ταινία προβάλλεται στον κινηματογράφο «Ζέφυρος» ο οποίος βρίσκεται στην οδό Τρώων στο νούμερο 36 (στα σύνορα του Θησείου με τα Άνω Πετράλωνα) από το 1932.
Από την προπολεμική περίοδο ήταν γνωστός ως χώρος παρουσίασης θεάτρου σκιών και βαριετέ, ενώ κατά τις επόμενες δεκαετίες άρχισε να εξελίσσεται σε αίθουσα προβολής κινηματογραφικών ταινιών. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 αναπόφευκτα επηρεάστηκε από τη γενικότερη παρακμή που περνούσε εκείνη την περίοδο το εμπορικό ελληνικό σινεμά και διακόπηκε προσωρινά η λειτουργία του, αλλά από το 1988 άνοιξε πάλι προβάλλοντας κλασικές-σινεφίλ ταινίες. Ο «Ζέφυρος», με επιλεγμένες ταινίες από τον παγκόσμιο κινηματογράφο, κλασικές και σύγχρονες, με τις υπογραφές των σημαντικότερων δημιουργών, έγινε το αγαπημένο στέκι των σινεφίλ της Αθήνας όπου ανακάλυψαν ένα σινεμά αποκαλυπτικό, πρωτότυπο, απαιτητικό, ανήσυχο, αυθεντικό, ΕΝΑ ΣΙΝΕΜΑ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΑΦΟΡΑ. 
Η NEW STAR, που υπερασπίζεται και αγωνίζεται για ένα διαφορετικό και ανεξάρτητο σινεμά, επιμελείται το θερινό πρόγραμμα του «Ζέφυρου» με τη λογική: 
Η διανομή στην υπηρεσία των δημιουργών.
Η αίθουσα στην υπηρεσία των ταινιών.
Μια εναλλακτική πρόταση διανομής στην υπηρεσία των σινεφίλ.
Δεκάδες νέα καταστήματα εστίασης και ψυχαγωγίας άνοιξαν τα τελευταία χρόνια γύρω από τον «Ζέφυρο» και στην ευρύτερη περιοχή και  οι περισσότεροι ανακαλύπτουν μια γνήσια παραδοσιακή γειτονιά, από τις τελευταίες που έχουν απομείνει στην Αθήνα. Ο «Ζέφυρος» παραδοσιακά είναι ο πρώτος θερινός κινηματογράφος που ανοίγει τη σεζόν και φέτος ξεκίνησε το πρόγραμμά του από τις 18 Απρίλη.

__________________
http://www.902.gr/eidisi/politismos/16688/i-nea-vavylona-ton-gkrigkori-kozintsef-leonint-traoympergk-ston

Κυριακή 19 Μαΐου 2013

Θεσσαλονίκη: Πώς η ιστορία γίνεται νουάρ μυθιστόρημα

            ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ            


10η Διεθνής Έκθεση βιβλίου

«Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη»
του Νίκου Δαβέττα
εκδόσεις Μεταίχμιο
Στο ερώτημα κλήθηκαν να απαντήσουν ιστορικοί αλλά και λογοτέχνες σε μια άκρως ενδιαφέρουσα ιστορικά, λογοτεχνικά, πολιτικά αλλά και ψυχολογικά συζήτηση που έγινε σήμερα στο περίπτερο 15 της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου, με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία του βιβλίου του Νίκου Δαβέττα «Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη» (εκδόσεις Μεταίχμιο). 
«Δεν κάνω ιστορία. Η επαφή με την ιστορία είναι τραυματική. Ανήκω στην πρώτη γενιά που μεγάλωσε με τους ψιθύρους της δεκαετίας του ΄40 και του ΄50. Δανείζομαι το ιστορικό γεγονός και το αναδιηγούμαι με λογοτεχνικότητα» δήλωσε μεταξύ άλλων ο 53χρονος (γεννημένος το 1960) συγγραφέας Νίκος Δαβέττας. 
Στο βιβλίο του «Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη», ένας Έλληνας συγγραφέας, που έχει στην κατοχή του τα προσχέδια του Πάμπλο Πικάσο από το γνωστό πορτρέτο του Νίκου Μπελογιάννη, βρίσκεται δολοφονημένος στο Παρίσι. Η νεαρή κληρονόμος-βαφτιστήρα του Ντενίζ, αναζητά τρόπους να πουλήσει τα σκίτσα στη μαύρη αγορά, παρά τις υπόνοιές της πως είναι όλα πλαστά. Ο Γάλλος αστυνόμος για να λύσει τον γρίφο θα αναγκαστεί να «ταξιδέψει» στο Μάρτη του ’52 και στην πολύκροτη δίκη Μπελογιάννη. Στον Αραγκόν, στον Πικάσο και στο πορτρέτο του «ο άνθρωπος με το γαρίφαλο». Στον Μάη του ’68, στους έλληνες πολιτικούς εξόριστους και στα ιδεολογικά τους πάθη. Σε οδυνηρές μνήμες και άγνωστα ιστορικά γεγονότα…. 
Στην περίοδο του εμφυλίου, τα πάθη, τις ιδιότυπες σχέσεις των ανθρώπων και την πολύπλοκη υποκειμενικότητα των μηχανισμών που παράγουν έκτοτε την αφήγηση της, στη λογοτεχνία που, όπως είπε, «υπήρξε πολύ πιο μπροστά στην Ελλάδα από την ιστορική επιστήμη η οποία αναπαρήγαγε τις επίσημες αφηγήσεις» αναφέρθηκε ο ιστορικός –αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας κ. Νίκος Μαραντζίδης καταλήγοντας πως «αν η δεκαετία του ΄40 ήταν για τους σύγχρονους ένα παράθυρο κλεισμένο με βαριές σκούρες κουρτίνες, το βιβλίο τραβάει αυτές τις κουρτίνες και μπαίνει επιτέλους φώς στο δωμάτιο…». 
«Ο συγγραφέας θέτει ένα σοβαρό ζητούμενο: αν η ιδέα, η αριστερή, επαναστατική, ανατρεπτική ιδέα, η επίκληση και η υιοθέτηση της , είναι ένα πρόσχημα για να κρύψει ο άνθρωπος την αδυναμία του να την υπερασπισθεί ή αν η ιδεολογία, -όσο ανιδιοτελείς και αλτρουιστές είναι ή παρουσιάζονται οι θιασώτες της- είναι κατά βάση διάτρητη ή ανελλιπής, ενώ παράλληλα το άτομο που την ευαγγελίζεται δεν διαθέτει το ήθος, το σθένος, τη μαγκιά και την περηφάνια να την σηκώσει στις πλάτες του ως το τέλος». «Τελειώνοντας το βιβλίο» σημείωσε ο συγγραφέας – φιλόλογος Θωμάς Κοροβίνης. 
«Έχουν καρφωθεί στο μυαλό του αναγνώστη μια σειρά από ομόκεντρα ερωτήματα: Ακόμη κι αν πρόκειται για το «αυθεντικό ξέσπασμα ζυμωμένων από πριν ιδεολογιών που γέννησαν το θαύμα του Μάη του 68, η συνέχεια και το παρόν περίπου ακυρώνει τον αρχικό ενθουσιασμό καθώς στον απόηχο της κουρνιάζουν παντοειδείς συμβιβασμοί και προδοσίες». μεταξύ άλλων ο φιλόλογος –συγγραφέας Θωμάς Κοροβίνης που αναφέρθηκε επίσης σε εκφράσεις και έννοιες που αναπαράγονται λογοτεχνικά στο βιβλίο («Η λογοτεχνία δεν είναι επίδειξη γνώσεων, είναι φωτιά που εξαπλώνεται σε ξερό χορτάρι», «Λέτε πως αντέγραφε. Ε, και; Η πραγματική τέχνη είναι η κλοπή», «Οι λέξεις μπορούν να σε σκοτώσουν πριν σε σκοτώσουν οι σφαίρες» αλλά και «Οι άνθρωποι μοναχά όταν πεθαίνουν αποκτούν το πραγματικό τους βάρος .Και το αποκτούν μέσα μας» και τέλος «Κανείς δεν έχει λόγο να θυμάται ένα παρελθόν που δεν μπορεί να γίνει παρόν» ) . 
Στη «συμβολική αξία που απέκτησε για τη μυθολογία της Αριστεράς η δίκη του Νίκου Μπελογιάννη» , στην ηρωίδα του βιβλίου –νεαρή Ντενίζ – «άκουσα κληρονόμο και δέσμια μιας ιστορίας που δεν είναι δική της» για τα «αγαπημένα παραμύθια των μπαμπάδων που αφορούσαν στον εμφύλιο πόλεμο και τη συνέχεια του» με τα οποία μεγάλωσε μια γενιά ανθρώπων άλλα και τον συμβολισμό με τον οποίο λειτουργούν οι ήρωες και τα γεγονότα του μυθιστορήματος (βαφτισιμιά-κληρονόμος, πλαστότητα των σκίτσων, κ.α) αναφέρθηκε η ιστορικός κ.Ελένη Πασχαλούδη .
O Νίκος Δαββέτας, συγγραφέας και κριτικός (Αθήνα, 1960), πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα από τις σελίδες του περιοδικού «Διαγώνιος» το 1981. Εξέδωσε έξι ποιητικά βιβλία (Οι εραστές της Όστριας, Λευκή Φούγκα, Η μυστική ταφή της Ελεονόρας Τίλσεν, Τα μήλα της Εδέμ, Το κίτρινο σκοτάδι του Βαν Γκογκ, 15 Οκτωβρίου 1960), μια συλλογή διηγημάτων (Ιστορίες μιας ανάσας) και τρία μυθιστορήματα (Το θήραμα, Λευκή πετσέτα στο ρινγκ, Η εβραία νύφη). Το 2010 το βιβλίο του Η εβραία νύφη τιμήθηκε με το βραβείο μυθιστορήματος της Ακαδημίας Αθηνών και δυο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε μεταφρασμένο στην Ολλανδία. Το βιβλίο «Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη» εκδόθηκε πριν ένα μήνα.


________________________

Κυριακή 12 Μαΐου 2013

Καστοριάδης: Φιλία και έλεος

Απόσπασμα ενός σεμιναρίου του εξέχοντος 
Έλληνα φιλοσόφου
 Το κείμενο του άρθρου αποτελεί απόσπασμα σεμιναρίου (1983) του Κορνήλιου Καστοριάδη, το οποίο έχει συμπεριληφθεί στην “Ελληνική ιδιαιτερότητα, Τόμος Β΄, Η Πόλις και οι νόμοι” (εκδ. Κριτική, Αθήνα, 2008, μετάφραση: Ζωή Καστοριάδη.)



Οι αρχαιοελληνικές έννοιες και η διαστρέβλωσή τους από την υποκριτική χριστιανική ηθική Θα έβλεπα δύο πολύ σημαντικά στοιχεία, που χαρακτηρίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις στην Ελλάδα και εκφράζονται με τις λέξεις φιλία και έλεος. Ας αρχίσουμε από την πρώτη. Ο Αριστοτέλης, ο οποίος είναι παραδόξως ο κατ’ εξοχήν φιλόσοφος της κλασικής πόλης, θα τη συζητήσει δια μακρών. Έχουμε συνηθίσει, μετά από τους Ρωμαίους, να μεταφράζουμε αυτή τη λέξη ως «amitié» («φιλική σχέση»), καθόλου δόκιμη απόδοση. Η φιλία προέρχεται από το ρήμα φιλώ, που σημαίνει αγαπώ.
 Όχι αγαπώ ερωτικά, αν και αυτό το νόημα είναι επίσης δυνατό. Η φιλία είναι το γένος, που σαν επιμέρους είδη του έχει τις διάφορες μορφές συναισθημάτων, που μπορούν να συνδέσουν τα άτομα. Και στην ελληνική πόλη, η φιλία έχει πολύ σημαντικές θεσμικές πτυχές. 
Βεβαίως, πρόκειται κυρίως για τη φιλική σχέση μεταξύ ανδρών, συχνά βάσει άτυπων πολιτικών συνδέσμων που ονομάζονται εταιρείαι, ενώ ο Πλάτων, όπως και ο Αριστοτέλης, θα πουν δικαίως, ότι η φιλία είναι κατ’ εξοχήν ο τύπος σχέσης, που μπορεί να ευδοκιμήσει και να αναπτυχθεί σε μια ελεύθερη κοινότητα και ότι μια τέτοια κοινότητα την προϋποθέτει. Κατά κανόνα, η τυραννία δεν μπορεί να ανεχθεί τη φιλίαν (Πλάτων, «Πολιτεία», Ι, 576a, Αριστοτέλης, «Ηθικά Νικομάχεια», Θ, 1161a 30-35, 1161b 1-10). 
O τύραννος έχει κάθε συμφέρον να εμποδίσει την, ανεξάρτητα από αυτό τον ίδιο, δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των ανθρώπων, που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τον αγώνα εναντίον της εξουσίας του και, εν πάση περιπτώσει, τη σύσταση μέσα στην κοινωνία ενός κέντρου αναφοράς που διαφεύγει του ελέγχου του. Μπορούμε να δούμε το πράγμα από μια μακιαβέλεια σκοπιά -δεν λέω μακιαβελική-, θέτοντας το ερώτημα του πώς πρέπει να ενεργήσει ο τύραννος για να κυβερνήσει. Απάντηση: πρέπει να καταστρέψει τις φιλικές σχέσεις. Ας μεταθέσουμε το ερώτημα στην εποχή μας: τι χρειάζεται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς για να εξασφαλίσει τη θέση του; 
Να διαρρήξει με κάθε τρόπο όλες τις ανεξάρτητες από αυτό σχέσεις μέσα στην κοινωνία, να καταφέρει να κονιορτοποιήσει το λαό και να καταστήσει μοναδικό κέντρο αναφοράς και ενοποίησης τους την ίδια την εξουσία. Δεν είναι εξ’ άλλου τυχαίο το γεγονός ότι, πολύ συχνά, οι αφηγήσεις των τυραννοκτόνων φέρνουν στο προσκήνιο φίλους, όπως στο περίφημο παράδειγμα του Αρμόδιου και του Αριστογείτονος στην Αθήνα, οι οποίοι σκότωσαν τον Ίππαρχο, γιο του τυράννου Πεισίστρατου. Θα βρούμε και άλλους στη νότια Ιταλία… 
Επομένως, η πρώτη διαπροσωπική σχέση, που μετρά στην πολιτική ζωή της κοινότητας είναι η φιλία, θα επανέλθω. Το δεύτερο στοιχείο, για να χρησιμοποιήσουμε τον όρο του Αριστοτέλη στον ορισμό της τραγωδίας, είναι ο έλεος -θα μπορούσαμε να πούμε επίσης η συμπάθεια-, δεν πρόκειται για οίκτο ή για κάπως δακρύβρεχτη συμπόνια, αλλά για το γεγονός ότι ο ένας μπαίνει στη θέση του άλλου και συμπάσχει, δηλαδή μεταφορικά, υφίσταται αυτό που κάνει τον άλλο να πάσχει, δεν μένει απαθής απέναντι στη δυστυχία του. Βρίσκουμε έτσι σε ένα λόγο του Δημοσθένη («Κατά Τιμοκράτους», 171,1) το απόσπασμα, όπου λέει, ότι κατά γενική ομολογία, πρέπει τους ασθενείς ελεείν, να επιδεικνύεται έλεος απέναντι στους αδύναμους, να λαμβάνεται υπόψη αυτό που τους συμβαίνει… 
 Η ιδέα, φυσικά, βρίσκεται ήδη στην Ιλιάδα. Σας θυμίζω τη σκηνή, στο τέλος του έπους, μεταξύ Αχιλλέως και Πριάμου. Βρίσκουμε εκεί όλο τον έλεον του κόσμου, ο καθένας μπαίνει στη θέση του άλλου, και μάλιστα με διάφορους τρόπους. Μπορούμε λοιπόν να συγκρατήσουμε από τη μια τη φιλίαν, και από την άλλη τον έλεον, ως τυπικά συναισθήματα, που αφορούν στις σχέσεις μεταξύ ατόμων. Το επαναλαμβάνω, έχουμε να κάνουμε εδώ, φυσικά, με μια άτυπη θέσμιση, κάτι σαν έθιμο, αλλά με την ισχυρή έννοια του όρου, δηλαδή αυτού, που κατά τα ειωθότα εφαρμόζεται στην πόλη. Εδώ είναι αναγκαία μια παρέκβαση. Όταν μιλάμε για συναισθήματα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα θεμελιώδες γεγονός, που αποτελεί επίσης κοινοτυπία – και τις κοινοτυπίες δεν τις πολυσκεφτόμαστε∙ τα συναισθήματα δεν λειτουργούν κατά παραγγελία. 
Μπορούμε, μέχρι ενός σημείου, να κατευθύνουμε την εξωτερική μας συμπεριφορά και να κυριαρχήσουμε στα συναισθήματα μας. Δεν είναι όμως δυνατό να τα αλλάξουμε επιβάλλοντας τη θέληση μας ή από απλό ηθικό καθήκον. Το περισσότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα διαμορφώσουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας, όπως λέει ο Αριστοτέλης στην αρχή του δεύτερου βιβλίου των «Ηθικών Νικομαχείων»: «Ουτ’ άρα φύσει ούτε παρά φύσιν εγγίνονται αι αρεταί, αλλά πεφυκόσι μεν ημίν δέξασβαι αυτάς, τελειουμένοις δε δια του εθους». [Oι αρετές δεν υπάρχουν μέσα μας εκ φύσεως - ούτε όμως και είναι αντίθετη προς τη φύση μας η γένεσή τους μέσα μας; η φύση μας έκανε επιδεκτικούς στις αρετές, τέλειοι όμως σ' αυτές γινόμαστε με τη διαδικασία του έθους (1103a 25).] Και ιδού ένα πολύ ωραίο ανέκδοτο: κάποιοι φίλοι του Σωκράτη γνώρισαν ένα διάσημο φυσιογνωμιστή, του έδειξαν από μακριά τον Σωκράτη και του ζήτησαν να περιγράφει το χαρακτήρα του. Εκείνος, αφού τον κοίταξε καλά, απάντησε, ότι είναι ευέξαπτος και ανίκανος για αυτοέλεγχο, φιλήδονος, ψεύτης κ.λπ.. Κατάπληξη και γέλια των φίλων, που τα μετέφεραν όλα στον Σωκράτη. Έτσι ακριβώς ήμουν, τους απαντά· έκτοτε άλλαξα τον εαυτό μου, τα ελαττώματα όμως αυτά παρέμειναν χαραγμένα στο πρόσωπο μου (Κικέρων, Τusculanes, IV, 37). Δεν πρέπει να ξεχάσουμε, ότι στην ελληνική αντίληψη -και ο Αριστοτέλης το αναφέρει ρητά- φιλία μόνο μεταξύ ίσων μπορεί να υπάρχει. Αυτό είναι εξάλλου που την ανάγει στο κατεξοχήν δημοκρατικό συναίσθημα, θα ήταν γελοίο, λέει, να φανταστούμε ότι δεσμοί φιλίας μπορούν να συνδέσουν ένα θνητό με τον Δία. Από την άλλη, το συναίσθημα αυτό απευθύνεται σε ό,τι αξιολογούμε θετικά στον άλλο. Αυτό μπορεί να φαίνεται αυτονόητο, αλλά μην ξεχνάτε ότι η χριστιανική θέση είναι εντελώς διαφορετική – θα επανέλθω επ’ αυτού. Βλέπετε λοιπόν, ότι η φιλία εξαρτάται, κατά μία έννοια, από την πολιτική θέσμιση της πόλης, δεδομένου ότι η ίδια η πόλη θέτει τα άτομα ως ίσα, δημιουργώντας ως εκ τούτου τις συνθήκες για αυτό τον τύπο δεσμών. 
Και ταυτόχρονα η πόλη βεβαίως δίνει σε καθένα από τα μέλη της τη δυνατότητα να εξυψωθεί ώστε να γίνει άξιο φιλίας. Στην ελληνική αντίληψη φιλία μόνο μεταξύ ίσων μπορεί να υπάρχει. Υποθέστε τώρα, ότι η θεμελιώδης ηθική προτροπή σε μια κοινότητα είναι η αγάπη, όχι η ανοχή ή η λύπηση, αλλά η αγάπη των πάντων ανεξάρτητα από το τι είναι ο καθένας, επιπλέον δε, ότι πρέπει η αγάπη αυτή να επιδεικνύεται ακόμη περισσότερο, όταν το άτομο δεν αξίζει ηθικά. Σε αυτό ακριβώς έγκειται, όπως ξέρουμε, το περιεχόμενο της χριστιανικής προτροπής σε ό,τι αφορά τις ατομικές σχέσεις. Ο πραγματικός χριστιανικός ήρωας είναι αυτός, που μπορεί να φιλήσει τις πληγές των λεπρών ή ο Χριστός της παραβολής του Dostoevsky, ο οποίος φιλά στο στόμα τον Μέγα Ιεροεξεταστή, που μόλις του εξήγησε τις ορθολογικές φρικαλεότητες, που γνωρίζετε. Φυσικά, δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο στον ελληνικό κόσμο. Η φιλία απευθύνεται στον άλλο στο βαθμό που ενσαρκώνει μια αξία, στο μέτρο που είναι καλός καγαθός, δηλαδή ένα ον «καλό και ωραίο». Όσο για τον έλεον, απευθύνεται σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν πρόκειται για αγάπη. Είναι το γεγονός, ότι ο άλλος λαμβάνεται υπ’ όψη, η δυστυχία του μετρά και υπαγορεύει την ανάλογη δράση. Μπορεί να δείξει κανείς έλεον σε ένα λεπρό και να τον βοηθήσει χωρίς να τον αγαπά ούτε να αισθάνεται υποχρεωμένος να φιλήσει τις πληγές του. Είναι αλήθεια, ότι βρίσκουμε στον ελληνικό πνευματικό κόσμο κάτι που σηματοδοτεί ταυτόχρονα ένα όριο και μια αλλαγή, και για το οποίο ελέχθη -κακώς- ότι προανήγγειλε το χριστιανισμό. Πρόκειται βεβαίως για τη θέση, που αποδίδει ο Πλάτων στον Σωκράτη, που προέρχεται πιθανότατα από τον Σωκράτη ως ιστορικό πρόσωπο και συνίσταται στην προτροπή του να μην απαντάς στο κακό με το κακό. Είναι προτιμότερο να υφίστασαι την αδικία παρά να τη διαπράττεις. Είναι όμως διαφορετικό να πεις: μην απαντάς στο κακό με το κακό, πράγμα που αφορά στη συμπεριφορά μας και εξαρτάται από εμάς, είναι, όπως λέει ο Αριστοτέλης, «εφ’ ημίν». Και είναι άλλο να λες: να αγαπάς αυτόν που σου κάνει κακό. Αυτή η προτροπή δεν αφορά στη συμπεριφορά, αλλά στο συναίσθημα και είναι καθ’ αυτή παράλογη, διότι κανείς δεν μπορεί να κυριαρχήσει τα συναισθήματα του. Δεν συζητώ καν για το αν πρέπει ή όχι να αγαπάμε αυτούς που κάνουν κακό. Αν θεωρήσουμε όμως τι συνεπάγεται αυτό, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι όσο περισσότερο ο τάδε έχει βασανίσει στο Άουσβιτς, τόσο περισσότερο θα πρέπει να αγαπηθεί! 
 Πρόταση απολύτως απορριπτέα. Εδώ έγκειται η διπλοπροσωπία ή η θεμελιώδης υποκρισία του χριστιανισμού. Υποκρισία όχι με την τρέχουσα, αλλά με την οντολογική έννοια. Αυτό που προτείνεται εδώ είναι ένα είδος ψευδούς απολύτου, δεδομένου ότι πρόκειται για απόλυτο απολύτως μη πραγματοποιήσιμο και επομένως ανύπαρκτο. Και ζούμε κάτω ακριβώς από την τερατώδη κυριαρχία αυτής της αδύνατης ηθικής εδώ και σχεδόν δεκαεπτά αιώνες, πράγμα που φέρνει, φυσικά, καταστροφικά αποτελέσματα, όπως ο ουσιώδης διχασμός στον εσωτερικό κόσμο των ατόμων, που ο Ηegel είχε πολύ καθαρά δει. Όταν μιλά για τη δυστυχή συνείδηση, αναφέρεται κατά μία έννοια στο χριστιανισμό, που επιβάλλει στο άτομο έναν κανόνα, στον οποίο δεν μπορεί ποτέ να υπακούσει.
 Εν ολίγοις, υπάρχει θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα σε μια ηθική, που λέει, ότι αυτός που κάνει το κακό (αυτό που θεωρώ, αυτό που θεωρούμε κακό) πρέπει παρά ταύτα να αντιμετωπίζεται ως άτομο, που δεν υποβιβάζεται εντελώς στο κακό που διαπράττει, ως άτομο, που μπορεί να αναπτύξει και άλλες δυνατότητες -αυτή η προτροπή έχει περιεχόμενο, δυνατότητα εφαρμογής, και αφορά σε μια συμπεριφορά, όχι σε συναισθήματα- και μια άλλη που λέει, ότι αυτόν που κάνει το κακό πρέπει να τον αγαπάς εξ’ ίσου, και μάλιστα περισσότερο από τους άλλους – πράγμα που καταλήγει σε μια ηθική η οποία, κυριολεκτικά, θα μας προέτρεπε να αγαπάμε τον Χίτλερ και τον Στάλιν. Σχηματοποιώ φυσικά, αλλά αυτή η εναλλακτική λύση είναι σαφώς παρούσα. Η χριστιανική ηθική καταλήγει να μεταμορφώσει το άτομο σε αιώνιο ένοχο, που παραμένει πάντοτε ανεπαρκές απέναντι στον κανόνα. Είναι ως εκ τούτου καταδικασμένο να συμβιβάζεται διαρκώς με αυτό τον κανόνα, να ζει μέσα στον κομφορμισμό και στη διπλοπροσωπία. Η δεύτερη ηθική, η χριστιανική, της οποίας εξ’ άλλου θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε τους προδρόμους στην Παλαιά Διαθήκη -η Καινή είναι από αυτή την άποψη λιγότερο ανακαινιστική απ’ όσο θα ήθελε-, καταλήγει επομένως να μεταμορφώσει το άτομο σε αιώνιο ένοχο, που παραμένει πάντοτε ανεπαρκές απέναντι στον κανόνα. Είναι ως εκ τούτου καταδικασμένο να συμβιβάζεται διαρκώς με αυτό τον κανόνα, να ζει μέσα στον κομφορμισμό και στη διπλοπροσωπία, σχετικοποιώντας, ως μη όφειλε, τα πράγματα. Όσο για το κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, ο χριστιανισμός ξεκινά αγνοώντας το αναφανδόν: δεν μας αφορά, λένε τα ευαγγέλια, πάσα εξουσία εκ θεού, τα του Καίσαρος τω Καίσαρι (είναι η Προς Ρωμαίους Επιστολή) κ.λπ.. Έτσι καταλήγουμε αναγκαστικά σε μια σχάση, σε μια διάσπαση. Από τη μια ένας δημόσιος χώρος, θεσμισμένος, όπου ο Καίσαρ κάνει ό,τι έχει να κάνει και όπου, παρ’ όλες τις συζητήσεις περί αυτού, δεν βλέπουμε με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι κανόνες της ηθικής: ο εξομολογητής του βασιλιά μπορεί βεβαίως να του επιβάλλει μια μετάνοια επειδή διέταξε τη σφαγή μερικών χιλιάδων υπηκόων του, όμως αυτό δεν αλλάζει σε τίποτα τη νομιμότητα του βασιλιά. Από την άλλη, ένας ιδιωτικός χώρος, όπου ισχύει αυτή η μη πραγματοποιήσιμη προτροπή του να αγαπάς τον πλησίον σου, όποιος κι αν είναι αυτός, περισσότερο από τον εαυτό σου. Ασφαλώς, μετά τη θέσμισή του, ο χριστιανισμός απέκτησε εξαιρετική πνευματική ευρύτητα, οικειοποιούμενος μεγάλο τμήμα της αρχαίας φιλοσοφίας και των μεθόδων της, οπότε τα προβλήματα εμφανίζονται πιο επεξεργασμένα, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών και ενεργοποιείται μια ολόκληρη σοφιστεία. Όλα αυτά τα βρίσκουμε, από κάποια στιγμή και μετά, στους Πατέρες της Εκκλησίας και στη συνέχεια στους θεολόγους του Μεσαίωνα.
 Και τα επιχειρήματα εξακοντίζονται προς όλες τις κατευθύνσεις: για να καταδικάσουν το φόνο του βασιλιά ή για να τον δικαιολογήσουν ή και τα δύο… επειδή έχει επανεισαχθεί στον δημόσιο χώρο κάτι σαν θείο φυσικό δίκαιο, που ο μονάρχης είναι παρά ταύτα υποχρεωμένος να σεβαστεί. Δεν επιτυγχάνεται όμως ποτέ μια συμφωνία, ένα μονοσήμαντο δόγμα. Παραμένει σε τελευταία ανάλυση αυτή η διπλοπροσωπία της θέσμισης, ανάμεσα σε μια πολιτική, που προέρχεται από την απλή πραγματικότητα και σε μια ηθική, που περιορίζεται στον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων. 
 Όμως, το σημαντικό -αυτός εξάλλου είναι και ο λόγος, που επέμεινα σε αυτή την παρέκβαση- είναι, ότι δεν υπάρχουν στον αρχαίο ελληνικό κόσμο η διπλοπροσωπία, το ενσωματωμένο ψέμα στην πραγματική λειτουργία της κοινωνίας και στην παράσταση, που φτιάχνει η ίδια για τον εαυτό της και η οποία εξακολουθεί να υφίσταται από το Μεσαίωνα μέχρι τον σύγχρονο κόσμο μας. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε, ότι απουσιάζει από όλες τις ιστορικές κοινωνίες, με εξαίρεση τις μονοθεϊστικές. Οι ασιάτες δεσπότες δεν θα πουν κάτι και θα κάνουν κάτι άλλο. Στην Ελλάδα, στη Ρώμη, δεν θα πουν, ότι όλα τα ανθρώπινα όντα είναι ίσα για να επικυρώσουν στη συνέχεια τις υπάρχουσες ιεραρχίες. Δεν θα ισχυριστούν, ότι η δικαιοσύνη οφείλει, να προέχει στις σχέσεις μεταξύ πόλεων, θα πουν ότι αυτό που υπερισχύει στις σχέσεις μεταξύ πόλεων, αν δεν είναι ίσες, είναι η βία. Δεν θα βρούμε όμως αυτές τις εξωφρενικές καταστάσεις, στις οποίες έχουμε από τη μια μεριά ένα διεθνές δίκαιο, που υποτίθεται ότι εξασφαλίζει τη δικαιοσύνη στις σχέσεις μεταξύ Κρατών και από την άλλη παρεμβάσεις στη Νικαράγουα, στα νησιά Φόκλαντ, στο Αφγανιστάν κ.α., καταστάσεις στις οποίες το δίκαιο δεν παίζει απολύτως κανένα ρόλο. 
Εφιστώ την προσοχή σας σε αυτό το κεφαλαιώδες γεγονός: μία από τις συνθήκες ύπαρξης αυτού, που αποκαλούμε ιδεολογία -με την πραγματική έννοια του όρου και όχι με την έννοια που κολλά παντού, όπως στους αλθουσερικούς ή σε άλλους, που μιλάνε για ιδεολογία των Ελλήνων ή των Παπούα- είναι ακριβώς αυτός ο διχασμός ανάμεσα στο λέγειν και το πράττειν. Μια τέτοια απόσταση ανάμεσα σε απατηλό λόγο και πραγματικότητα της κοινωνικής δράσης έχει σημαντικές προεκτάσεις. Μια πραγματική ηθική μόνο στα εφ’ ημίν, σε ό,τι εξαρτάται από εμάς, μπορεί να αναφέρεται. Και είναι ουσιώδες να αναγνωρίσουμε αυτόν ακριβώς το χώρο της ψυχικής ζωής, που ο άνθρωπος δεν ελέγχει – εξ’ άλλου δεν μπορούμε να δούμε στη συγκεκριμένη περίπτωση τί θα σήμαινε ο έλεγχος. Μπορούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά, που προέρχεται από τα συναισθήματα, όχι όμως τα ίδια τα συναισθήματα. Κατά συνέπεια, κάθε ηθική προτροπή απευθυνόμενη στα συναισθήματα είναι παράλογη. Ακόμη μεγαλύτερος παραλογισμός είναι η προσπάθεια επιβολής αδύνατων ή αντιφατικών συναισθημάτων. Όποιος αγαπά όλο τον κόσμο φυσικά δεν αγαπά κανένα. Και όποιος αγαπά αυτό που μισεί δεν μισεί τίποτα – αλλά όποιος δεν μισεί τίποτα δεν επενδύει τίποτα συναισθηματικά. Πράγμα, που οριακά είναι δυνατό, αλλά αποτελεί εξ ορισμού αποκλειστικότητα ορισμένων ατόμων, χριστιανών αναχωρητών στην έρημο ή οπαδών του βουδισμού. Και η ύπαρξη αυτών των περιθωριακών ατόμων, ερημιτών ή αγίων επιτρέπει ταυτόχρονα στην κοινωνία να δικαιολογείται και να ενοχοποιείται δίνοντας στον εαυτό της την απατηλή απόδειξη της δυνατότητας να πραγματωθεί το διακηρυσσόμενο ιδεώδες. Ο άγιος τάδε το καταφέρνει, άρα η ηθική μας δεν είναι παράλογη· εμείς όμως δεν έχουμε το απαιτούμενο ανάστημα, πρέπει επομένως να εξιλασθούμε, να γονυπετήσουμε, να συνεισφέρουμε στους εράνους για την ανοικοδόμηση του ιερού ναού κ.λπ. – και ταυτόχρονα, αναμφίβολα, να μάθουμε να εξαπατάμε. “Ο άγιος τάδε το καταφέρνει, άρα η ηθική μας δεν είναι παράλογη· εμείς όμως δεν έχουμε το απαιτούμενο ανάστημα, πρέπει επομένως να εξιλασθούμε, να γονυπετήσουμε, να συνεισφέρουμε στους εράνους για την ανοικοδόμηση του ιερού ναού κ.λπ. – και ταυτόχρονα, αναμφίβολα, να μάθουμε να εξαπατάμε”. Ίσως υπήρξε κάποια στιγμή στην ιστορία του χριστιανισμού, που αυτή η διπλοπροσωπία δεν είχε ακόμη εμφανιστεί: Αναφέρομαι στους δύο πρώτους αιώνες της εξάπλωσής του (τον 2ο και τον 3ο μ.Χ. αιώνα) περίοδο, για την οποία έχει κανείς την εντύπωση σε μεγάλο βαθμό, ότι αυτοί οι χριστιανοί είχαν πράγματι παραιτηθεί από την εγκόσμια ζωή και περίμεναν ανά πάσα στιγμή τη Δευτέρα Παρουσία, την επιστροφή του Χριστού επί της γης. Ως εκ τούτου, η επίγεια ζωή -συμπεριλαμβανομένης βεβαίως και της ζωής των πολιτικών θεσμών- έχανε κάθε σημασία, αφού ο Μεσσίας θα εμφανιζόταν από τη μια στιγμή στην άλλη. 
 Υπό αυτές τις συνθήκες, όταν τα άτομα ζουν μια ζωή, που μόνο κατ’ όνομα είναι, ζωή, σε απόλυτη ετοιμότητα και με τις αποσκευές ανά χείρας για το ταξίδι στον άλλο κόσμο, είναι δυνατό να φανταστούμε εφαρμογή της χριστιανικής ηθικής που να μην αποτελεί διαρκή διπλοπροσωπία. Από τη στιγμή όμως που οι χριστιανοί εγκαθίστανται μόνιμα στη ζωή της κοινωνίας, και επομένως από τη στιγμή, όπου ο χριστιανισμός αναγνωρίζεται (το 313 μ.Χ., επί Κωνσταντίνου) και στη συνέχεια γίνεται η υποχρεωτική θρησκεία για όλους τους κατοίκους της Αυτοκρατορίας επί ποινή διώξεων (384, ψήφισμα του Θεοδόσιου), η διπλοπροσωπία βρίσκεται στην καρδιά της χριστιανικής θέσμισης της κοινωνίας και η κατάσταση αυτή προεκτείνεται μέχρι τις μέρες μας με τη διάσταση ανάμεσα σε ένα δικαιολογητικό λόγο και στην πραγματικότητα. Συμπεραίνοντας, ας επανέλθουμε σε δύο στοιχεία της άτυπης θέσμισης της κοινωνίας στην αρχαία Ελλάδα, δηλαδή τον έλεον και τη φιλίαν. Διαβάστε σχετικά ή ξαναδιαβάστε αυτό το υπέροχο χωρίο των «Ηθικών Νικομαχείων» (Η, 1155a 23-29), όπου ο Αριστοτέλης λέει, ότι πρόκειται για τη σημαντικότερη αρετή, σημαντικότερη ακόμη και από τη δικαιοσύνη, σε βαθμό που οι νομοθέτες δικαίως ασχολούνται περισσότερο με τη φιλία, παρά με τη δικαιοσύνη. Φράση πολύ περίεργη, που θα έπρεπε να αναλυθεί σε βάθος, τόσο σε σχέση με το ιστορικό ανάφορο, το οποίο έχει κατά νου ο Αριστοτέλης, όσο και για την κατανόηση της σημασίας της. Όπως και να ‘χει το πράγμα, αντιμετωπίζει αρνητικά το γεγονός, ότι οι τύραννοι δεν συμβιβάζονται με τη φιλία μεταξύ πολιτών και προσθέτει, ότι αν η φιλία βασίλευε παντού στην πόλη, δεν θα υπήρχε ανάγκη δικαιοσύνης, διότι, όπως λέει η παροιμία, «τα πάντα είναι κοινά μεταξύ φίλων» («Ηθικά Νικομάχεια», Η, 1159 b 30). 
Χαράσσει έτσι ένα είδος προοπτικής – ορίου, ένα ιδεώδες, στο πλαίσιο του οποίου, ιδιαίτερα, το μεγάλο ερώτημα της διανεμητικής δικαιοσύνης (τι πρέπει να δοθεί σε ποιον;) δεν θα ετίθετο καν, δεδομένου, ότι δεν θα υπήρχε κανείς, που θα ήθελε να προστατεύσει τα αγαθά του ούτε θα είχε βλέψεις για τα αγαθά του άλλου, και όπου ακόμη και οι όροι «δικό μου» και «δικό σου» θα είχαν περιπέσει σε αχρησία. 


_____________________
Από το Ιστολόγιο: Ο Υπνοβάτης Πηγή: www.lifo.gr

Σάββατο 4 Μαΐου 2013

"Ethnia": Γνωριμία με την τέχνη της Λ. Αμερικής

Την ευκαιρία για μια γνωριμία με την εικαστική δημιουργία στις χώρες της Λατινικής Αμερικής προσφέρει στο αθηναϊκό κοινό η έκθεση με τίτλο Ethnia (Espacio Latinoamericano) που εγκαινιάζεται στις 15 Μαΐου στον Πολυχώρο Πολιτισμού «Αθηναΐς».
Στην έκθεση Ethnia παρουσιάζονται 117 έργα ζωγράφων από 15 χώρες της Λατινικής Αμερικής: Αργεντινή, Βενεζουέλα, Βολιβία, Βραζιλία, Εκουαδόρ, Κολομβία, Κόστα Ρίκα, Κούβα, Μεξικό Ονδούρα, Παραγουάη, Περού, Ουρουγουάη και Χιλή.
Η έκθεση Ethnia διεξάγεται κάθε χρόνο από το 2004 στις Βρυξέλλες, από την ομώνυμη ΜΚΟ, με στόχο την προώθηση της λατινοαμερικανικής τέχνης στην Ευρώπη. Φέτος περιοδεύει στην Ευρώπη, υπό την αιγίδα των πρεσβειών χωρών της Λατινικής Αμερικής.
Η έκθεση, την επιμέλεια της οποίας έχει η Luz Elena Iltturalde de Verhagen από το Εκουαδόρ, θα είναι ανοιχτή για το κοινό, με ελεύθερη είσοδο, από 16 Μαΐου μέχρι 15 Ιουνίου και ώρες 10.00-17.00

______________________

Πάμπλο Νερούδα: οι πρώτες εξετάσεις δείχνουν πως πέθανε από προχωρημένο καρκίνο


Οι πρώτες εξετάσεις που πραγματοποιήθηκαν στα λείψανα του Πάμπλο Νερούδα καταλήγουν στο συμπέρασμα πως ο βραβευμένος με Νομπέλ Λογοτεχνίας ποιητής έπασχε από προχωρημένο στάδιο καρκίνου του προστάτη άρα αυτή είναι και η αιτία του θανάτου του. Πρόκειται για ένα πρώτο αποτέλεσμα των ακτινολογικών και ιστολογικών εξετάσεων οι οποίες έγιναν από την Ιατροδικαστική Υπηρεσία της Χιλής. Το πόρισμα περιήλθε χτες στα χέρια του δικαστή Μάριο Καρόσα ο οποίος διεξάγει την έρευνα σχετικά με τα αίτια θανάτου ενός από τους κορυφαίους σύγχρονους ποιητές.
«Εκτός του ότι επιβεβαιώθηκε πως ο Νερούδα έπασχε από καρκίνο του προστάτη εδώ το κεντρικό σημείο είναι να ξεκαθαρίσει αν πέθανε δολοφονημένος έπειτα από μια θανατηφόρα ένεση που του έγινε ενώ νοσηλευόταν στην Κλινική Σάντα Μαρία» είπε ο Εδουάρδο Κοντρέρας ένας εκ των δικηγόρων της υπόθεσης. Αναφέρεται πως την υπόθεση δηλητηρίασης άρα και δολοφονίας του Νερούδα στηρίζει και το Κομμουνιστικό Κόμμα Χιλής. Και σε αυτήν την περίπτωση το σημαντικό θα είναι τι συμπεράσματα θα βγουν από την εξέταση των οστεωδών δειγμάτων που θα αποσταλούν στις ΗΠΑ.
Μια ολόκληρη ομάδα από πολλούς και διάφορους επιστήμονες, Χιλιανούς κι αλλοδαπούς, προσπαθεί να συλλέξει στοιχεία  και αποδείξεις σχετικές με τα αίτια θανάτου του ποιητή. Στο πλαίσιο της έρευνας αυτής οστεώδη δείγματα θα σταλούν σε ένα εργαστήριο στις ΗΠΑ. Οι ερευνητές του θα αναλύσουν τις επόμενες μέρες τμήμα των οστών για να διαπιστώσουν αν ο ποιητής, ο οποίος ήταν ενεργό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Χιλής δολοφονήθηκε.
Η εκταφή του Ρικάρντο Ελιέσερ Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο (1904- 1973) έγινε στις 8 Απριλίου από την Ίσλα Νέγρα (το ένα από τα τρία σπίτια του) εκεί που είναι θαμμένη και η αγαπημένη του Ματίλντε Ουρουτία.
Η επίσημη θεωρία θέλει τον ποιητή του Γενικού Άσματος (Canto General) να πεθαίνει εξαιτίας του καρκίνου του δώδεκα μόλις μέρες από τη στιγμή που ο Αουγκούστο Πινοσέτ ανέτρεψε τον πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο σοσιαλιστή πρόεδρο της Χιλής, τον Σαλβαδόρ Αλιέντε. Το 2011 ωστόσο ο πρώην σοφέρ του κατήγγειλε σε μεξικανική εφημερίδα πως το καθεστώς του Πινοσέτ είχε διατάξει τη δολοφονία του ποιητή με δηλητήριο. "Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 1973 ο ποιητής σκόπευε να εξοριστεί στο Μεξικό μαζί με τη Ματίλντε. Το σχέδιο ήταν να ανατρέψει τον δικτάτορα από το εξωτερικό μέσα σε τρεις μήνες ζητώντας από βοήθεια" από τους φίλους του στο διεθνή χώρο. "Προτού όμως προλάβει να επιβιβαστεί στο αεροπλάνο το καθεστώς εκμεταλλεύτηκε τη νοσηλεία του στην κλινική και διέταξε να του χορηγήσουν μια θανατηφόρα ένεση στο στομάχι", είπε ο Μανουέλ Αράγια Οσόριο στην Ελ Παΐς. Ο Αράγι Οσόριο έχει πει πως ήταν ο ίδιος ο Νερούδα ο οποίος του τηλεφώνησε από την κλινική για να του πει πως δεν αισθανόταν καλά εξαιτίας της ένεσης που του έκαναν στο στομάχι.  
Ο Νερούδα αρχικά είχε θαφτεί στο Γενικό Κοιμητήριο του Σαντιάγο. Το 1992 όμως κι έπειτα από αίτημα της οικογένειάς του μεταφέρθηκε στην Ίσλα Νέγρα, το αγαπημένο του σπίτι το οποίο μοιάζει με καράβι (τα άλλα δυο είναι στο Σαντιάγο και στο Βαλπαραΐσο – όλα λειτουργούν ως μουσεία σήμερα). Η οικογένεια μέχρι και σήμερα υποστηρίζει πως ο Νερούδα πέθανε από τον καρκίνο  Ωστόσο έχει δηλώσει πως θα αποδεχθεί το αποτέλεσμα ζητώντας ουσιαστικά την αλήθεια.
Ο τάφος του είναι σε ένα δρομάκι του σπιτιού και δίπλα του είναι εκείνος της Ματίλντε η οποία πέθανε το 1985. Ήταν ο ίδιος ο Νερούδα εκείνος που ζήτησε να τον θάψουν κοντά στον Ειρηνικό Ωκεανό. Είχε γράψει σύμφωνα με την Ελ Παΐς στο Γενικό Άσμα: «σύντροφοι, θάψτε με στην Ίσλα Νέγρα/ μπροστά στη θάλασσα που γνωρίζω/ σε κάθε πέτρινη περιοχή που τα κύματα των χαμένων ματιών μου δεν θα μπορέσουν να ξαναδούν».


____________________________
Δημοσιεύτηκε: στην εφημ. "Αγγελιοφόρος"  2 Μαΐου 2013 21:12http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=7&artid=177793

To Θέατρο του βουνού - Ο θεατρικός όμιλος Ε.Π.Ο.Ν Θεσσαλίας

-Μέρος πρώτο

Δημήτρης Πουλόπουλος

«Θέλει το χωριό μου, μας είπε, να κάμει θέατρο κι ήρθα να μου δώσετε έργα. Γίνεται θέατρο χωρίς έργα;» είπε το δεκαπεντάχρονο τσοπανόπουλο που είχε πεζοπορήσει όλη τη νύχτα περνώντας το Βελούχι για να φτάσει στο Καρπενήσι, έδρα της ΧΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ.
Ήταν ένα χειμωνιάτικο πρωινό του 1943. Όλον τον προηγούμενο χρόνο είχε συντελεστεί το «μεγάλο θαύμα». Περνώντας απ΄ τη Χασιά της Αττικής μπορούσες να διαβείς την Παρνασίδα, τη Ρούμελη, τ΄ Άγραφα να περάσεις στον κορμό της Πίνδου και να τραβήξεις και πιο πάνω ακόμα…
Στην Ελεύθερη Ελλάδα, ο αγώνας για καλύτερη ζωή δε σημαίνει μόνο τουφέκι. Ανοίγουν τα σχολεία φτιάχνονται παιδικοί σταθμοί, αντιμετωπίζονται τα ζητήματα καθαριότητας και υγείας, οργανώνεται λέσχη(μια μικρή βιβλιοθήκη και ραδιόφωνο για ειδήσεις) και εφημερίδες τοίχου. Τέλος οργανώνεται η ψυχαγωγία. Οι απελευθερωτικές τοπικές οργανώσεις συνειδητοποιούν γρήγορα την ανάγκη για ένα συνολικότερο «θέαμα», «μια ανώτερη μορφή ψυχαγωγίας». «Συνιστώσα» λογική, το θέατρο.

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ

_______________________
* από ΒΑΘΥ KOKKINO

Πέμπτη 2 Μαΐου 2013

Πέδρο Μαϊράλ: «Σοκάρομαι όταν μαθαίνω πως στην Ελλάδα αυτοκτονούν...»

Οι πόλεις αρχίζουν να διαλύονται σιγά-σιγά και να δίνουν τη θέση τους σε έρημες πεδιάδες. Τα όνειρα αδυνατίζουν κι αρχίζουν να τρέφονται με δελτία ειδήσεων. 
Η Γλώσσα δίνει τη θέση της στη σιωπή και ο χρόνος γυρίζει προς τα πίσω. Η κρίση...Ας μην την αποκαλούμε πλέον «κρίση». Ας την ονομάσουμε «Κοσμοχαλασιά». 

Ο συγγραφέας Πέδρο Μαϊράλ μιλά για την αποδόμηση που προκαλεί η κρίση στις χώρες και τους ανθρώπους, τον παράδεισο που μπορεί να ξαναφτιαχτεί από τα υλικά της κόλασης και τα όνειρα που, ακόμη κι αν τα σκεπάσεις, παραμένουν εκεί. «We are such stuff as dreams are made on, and our little life, is rounded with a sleep». 


 Ο Μαϊράλ γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες το 1970 και διδάσκει αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, πορτογαλικά, ιταλικά, πολωνικά και γερμανικά. Το 2007 η κριτική επιτροπή «Bogotά39» τον συμπεριέλαβε στον κατάλογο των πιο σημαντικών νέων Λατινοαμερικανών συγγραφέων. Ανάμεσα στις ερωτήσεις παρατίθενται αποσπάσματα από το βιβλίο του «Η χρονιά της ερήμου» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πόλις», σε μετάφραση Βασιλικής Κνήτου. 
Η μεταφράστρια έλαβε το «Βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης ισπανόφωνης λογοτεχνίας» για το 2011.
 _______________

 «Καθώς περνούσαν οι μέρες, έρχονταν περισσότερες οικογένειες, υποχρεωμένες να εγκαταλείψουν τις συνοικίες όπου οι καταρρεύσεις κτιρίων συνεχίζονταν... Η Κοσμοχαλασιά είχε εισβάλλει στην Ομοσπονδιακή Πρωτεύουσα...». «...κρέμασε στον τοίχο του πλατύσκαλου ένα χάρτη του Μπουένος Άιρες, όπου σημείωνε την επέλαση της Κοσμοχαλασιάς σύμφωνα με τις πληροφορίες των δελτίων ειδήσεων. Τώρα είχε φτάσει στο30ο χιλιόμετρο και οι εκφωνητές απαριθμούσαν τις πληγείσες περιοχές: “Σαν Αντόνιο ντε Πάδουα, Ελ Ταλάρ ντε Πατσέκο, Γκονσάλες Κατάν, Μπέγια Βίστα...”». _______________ 

 Η Κοσμοχαλασιά είναι μια αλληγορία της οικονομικής κρίσης στην Αργεντινή... Συνήθιζα να σκέφτομαι το βιβλίο μου ως μια πολιτική αλληγορία της κρίσης και της καταστροφής. Ως μια αλληγορία της προσαρμογής των ανθρώπων σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Τώρα συνειδητοποιώ ότι η σταδιακή μεταμόρφωση των πόλεων σε πεδιάδες συνδέεται άμεσα με την προοδευτική εξέλιξη της αρρώστιας της μητέρας μου. 
Η μητέρα μου έχασε τη «γλώσσα» της, την ομιλία της κι χρόνος άρχισε σταδιακά να «γυρίζει» πίσω γι' αυτήν. Ευτυχώς, αυτό ήταν κάτι που δεν είχα συνειδητοποιήσει όταν έγραφα το βιβλίο. Είναι αλήθεια τελικά πως ποτέ δεν ξέρεις ακριβώς για τι πράγμα μιλάς όταν γράφεις. Η κρίση του 2001 προκάλεσε τη διάλυση της καθημερινότητας, των καθημερινών πρακτικών… Όσα έμεναν κρυφά ή αόρατα αποκαλύφθηκαν αμέσως. Εκείνα που ήταν ραγισμένα ή σπασμένα για χρόνια, διαλύθηκαν αυτόματα. Μιλώ για προσωπικές σχέσεις, εταιρίες, τα πάντα... Όλα κατέρρευσαν ταυτόχρονα. Οι άνθρωποι, που μετά βίας κατάφερναν να επιβιώσουν ως τότε, είδαν το τέλος να πλησιάζει. Όλες οι προσωπικές τραγωδίες βγήκαν στην επιφάνεια. Έπαιρνες τηλέφωνο έναν φίλο σου στο γραφείο του και σου έλεγαν ότι δεν εργαζόταν πια εκεί. Για την ακρίβεια, σου έλεγαν ότι δεν υπήρχε καν η εταιρία. Ήταν απίθανα δύσκολο να στείλεις e-mail, να μπεις στο google. Είχαμε πέντε διαφορετικούς προέδρους σε δέκα ημέρες. 
 _______________

 «Αυτή μου η δυνατότητα δεν σβήστηκε, δεν χάθηκε. Η έρημος δεν μου ΄φαγε τη γλώσσα. Εκείνοι είναι μαζί μου αν τους κατονομάσω, ακόμη κι οι Μαρίες που υπήρξα στο παρελθόν, αυτές που υποχρεώθηκα να γίνω, που κατάφερα να γίνω, που μπόρεσα να γίνω. Τις συγκεντρώνω όλες μαζί στα όνειρά μου, όπου τα πάντα διατηρούνται ακόμα σώα, απείραχτα».
 _______________

 Για ποια έρημο μιλάτε αλήθεια; Στην Αργεντινή όταν χρησιμοποιούμε τη λέξη «έρημος», δεν εννοούμε απαραίτητα την έρημο από άμμο. Εννοούμε επίσης τις μεγάλες, άδειες πεδιάδες. Ξέρετε, αυτόν τον όρο χρησιμοποίησαν οι λευκοί που εξαφάνισαν τις φυλές των Ινδιάνων τον 19ο αιώνα. Ο στρατός σκότωνε τους Ινδιάνους, έκανε απαγωγές και διωγμούς κι η κυβέρνηση το ονόμασε αυτό «κατάκτηση της ερήμου». Λες και το μέρος ήταν από πριν άδειο, λες και δεν υπήρχε βία, δεν υπήρχαν σκοτωμοί. Η λέξη έρημος είναι γεμάτη με αυτό το νόημα. Στο βιβλίο μου ο χρόνος φαίνεται να γυρίζει προς τα πίσω. Η κρίση οδηγεί στην ολοκληρωτική αποδόμηση.
   Το Μπουένος Άιρες εξαφανίζεται σιγά-σιγά και μόνο κάποια χωράφια μένουν στο τέλος, στα οποία κρύβονται κάποιες φυλές. Η «Κόλαση» του Ιερώνυμου Μπος αποτελεί το εξώφυλλο της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου σας. Αυτό είναι η κρίση, έτσι όπως την βιώσατε; Κόλαση; Η κρίση αποτελεί κόλαση για πολλούς ανθρώπους. Σοκάρομαι όταν μαθαίνω από τις ειδήσεις ότι οι Έλληνες αυτοκτονούν εξαιτίας της κρίσης. Όταν διαβάζω ότι έχουν αυξηθεί δραματικά οι αυτοκτονίες στην χώρα. Το μόνο πράγμα που μπορώ να πω είναι πως αν καταφέρεις να παραμείνεις δυνατός και να μη βουλιάξεις, σίγουρα θα έρθουν καλύτερες μέρες. Κρίση δεν σημαίνει μονάχα καταστροφή και αποδόμηση.
 Όσο παράξενο κι αν ακούγεται αυτό, η κρίση κάνει τα πράγματα να κινούνται με έναν αλλιώτικο τρόπο. Τα επαναπροσδιορίζει. Σε απαλλάσσει από καταστάσεις που δεν οδηγούσαν πουθενά. Σε κάνει να βρίσκεις νέους τρόπους για να λύσεις τα προβλήματά σου. Σφυρηλατεί νέους κοινωνικούς δεσμούς, ώστε να αντέξουν οι άνθρωποι τον καπιταλισμό. Σε μαθαίνει να μη θεωρείς δεδομένο το σύστημα μέσα στο οποίο γεννήθηκες...Ξέρω ότι ακούγομαι σαν οδηγός αυτοβοήθειας! Αυτό που προσπαθώ να πω είναι πως η κρίση μπορεί να σημαίνει κι άλλα πράγματα, πέρα από κόλαση. Μέσα στην «κόλαση» δεν διαπιστώνεις ότι έχεις ψυχικά αποθέματα και δυνάμεις που αγνοούσες μέχρι πρότινος; Κανείς δεν ξέρει πόσο γενναίος και δυνατός είναι, μέχρι την στιγμή που έρχεται αντιμέτωπος με εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις.
 Κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν να αλλάξουν τον κόσμο ενώ κάποιοι άλλοι αλλάζουν μέσα στον κόσμο. Διάλεξα ως κεντρικό χαρακτήρα μια γυναίκα επειδή πιστεύω πως η ζωή έχει αλλάξει πολύ περισσότερο για τις γυναίκες μέσα στους τελευταίους αιώνες! Ένας άνδρας θα πέθαινε από το πρώτο κεφάλαιο. Διάλεξα λοιπόν μια γυναίκα, η οποία εφόσον θα κατάφερνε να μην μείνει έγκυος -καθώς οι έγκυες πέθαιναν στη γέννα- θα επιβίωνε. Θα ζούσε όλες τις αλλαγές που βίωσαν οι γυναίκες στο πέρασμα των ετών αλλά από το σήμερα και προς τα πίσω. Θα έφτανε δηλαδή στο σημείο που θα έχανε τα πολιτικά της δικαιώματα και δεν θα είχε θέση στην κοινωνία.
 _______________ 


«Αναζητεί τον Αλεχάντρο και νοσταλγεί τις βόλτες τους με τη μηχανή σε όλο το Μπουένος Άιρες. Ο ωραίος Αλεχάντρο όμως παραμένει άφαντος, ο παράδεισος του Μπουένος Άιρες μοιάζει να έχει οριστικά χαθεί». (οπισθόφυλλο) «Πριν βραδιάσει ήρθαν οι στρατιώτες. Μπήκαν κι έβγαλαν όλες τις πόρτες του διαμερίσματος (ακόμη και τις πόρτες των ντουλαπών), τις κατέβασαν και τις στοίβαξαν σ' ένα φορτηγό. Απ' το μπαλκόνι είδαμε ότι έκαναν το ίδιο σε όλα τα κτίρια του τετραγώνου. Μας πήραν κι ένα μεγάλο μπουφέ. Μας άφησαν τα κρεβάτια και τα ερμάρια».
 _______________ 

 Η αρχή της κρίσης σηματοδοτεί το τέλος της αθωότητας; Εξαρτάται από την φάση στην οποία βρίσκεται η ζωή σου όταν σε «βρίσκει» η κρίση. Για τους ηλικιωμένους, η κρίση μπορεί να είναι μια από τις πολλές που έχουν βιώσει. Για τους 20άρηδες, μπορεί να αποτελέσει ένα δυνατό χτύπημα. Δεν είναι όμως κακό να χάσεις την αθωότητά σου. Στην Αργεντινή, κατά τη δεκαετία του '90, ζήσαμε μια κατάσταση ευημερίας, η οποία ήταν επίπλαστη. Όταν όλα κατέρρευσαν, είδαμε τι κρυβόταν πίσω από την κουρτίνα αυτού του δήθεν πολυτελούς τρόπου ζωής... Σηματοδοτεί την αρχή ενός «πολέμου»; Δεν θα συνέκρινα μια οικονομική κρίση με έναν πραγματικό πόλεμο, όπου ο ένας κυριολεκτικά σκοτώνει τον άλλο. Θα έλεγα όμως ότι ο καπιταλισμός στην πιο ωμή και υποκριτική του εκδοχή, εξαπολύει έναν σιωπηλό και απρόσωπο πόλεμο, όπου ο καθένας είναι ένοχος και όλοι είναι θύματα. _______________ 

«Ο μπαμπάς δεν ξανασηκώθηκε από το κρεβάτι. Όταν κατάργησαν τη μία και μοναδική ώρα της καθημερινής τηλεοπτικής εκπομπής, άρχισε να κοιμάται κυριολεκτικά όλη τη μέρα». «Οι γιατροί περιέγραφαν αυτήν την κατάσταση ως “καθοδικό κώμα”. Ανακάλυψαν ότι όλοι οι ασθενείς ήταν παθιασμένοι τηλεθεατές, άνθρωποι που είχαν περάσει μεγάλο μέρος της ζωής τους μπροστά στην τηλεόραση ...».
 _______________ 

 Ώστε η τηλεόραση ακόμη και με την απουσία της μπορεί να οδηγήσει σε κώμα... Θα τολμήσω να παραφράσω τον Σαίξπηρ, ο οποίος γράφει πως «είμαστε φτιαγμένοι από υλικό ονείρων». Σήμερα λοιπόν είμαστε φτιαγμένοι από τα υλικά της τηλεόρασης. Στο βιβλίο μου, όταν αρχίζουν να μειώνονται οι ώρες που εκπέμπουν οι τηλεοράσεις, οι άνθρωποι αρχίζουν να κοιμούνται πολύ. Ατελείωτες ώρες ονειρεύονται εκπομπές και δελτία ειδήσεων μέχρι που στο τέλος πέφτουν σε καθοδικό κώμα.
 _______________ 

«Τελευταία βλέπω συχνά το ίδιο όνειρο: δοκιμάζω μπροστά στον καθρέφτη εκείνου του μαγαζιού το γαλάζιο φόρεμα που δεν μπόρεσα ποτέ μου να αγοράσω. Κάποιες φορές το πληρώνω μετρητά και βγαίνω περπατώντας ανάμεσα στον κόσμο φορώντας το φόρεμα. Άλλες φορές δεν το πληρώνω και φεύγω τρέχοντας, ξυπόλητη. Μετά από λίγα βήματα διαπιστώνω ότι το φόρεμα είναι όλο κουρελιασμένο και βρώμικο. Αλλά στο όνειρό μου, το πόδι μου είναι πάντα γερό, έχω μακριά μαλλιά, και η πόλη όπου γεννήθηκα εξακολουθεί να βρίσκεται στη θέση της».
 _______________ 

 Τι χάσατε μέσα σ' εκείνη την «Κοσμοχαλασιά» του Μπουένος Άιρες; Το 2002, όταν τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα στην Αργεντινή, οι μισοί μου φίλοι μενανάστευσαν στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Είχα κι εγώ μια πρόταση να πάω στην Ισπανία και να αναζητήσω την τύχη μου εκεί. Για κάποιο λόγο ένιωθα πως αν το έκανα, κάτι μέσα μου θα πέθαινε. Η πόλη μου θα εξαφανιζόταν. Σαν τα παιδιά που όταν σκεπάζεις, όταν κρύβεις ένα παιχνίδι τους, νομίζουν πως είναι δεν είναι πια εκεί. Ένιωθα πως αν έφευγα, το Μπουένος Άιρες δεν θα υπήρχε για μένα. Έτσι, έμεινα κι έγραψα τελικά ένα μυθιστόρημα για το Μπουένος Άιρες το οποίο σταδιακά εξαφανίζεται... Η «Κοσμοχαλασιά» σάρωσε στο πέρασμά της την εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή; Ναι! Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες συνέπειες της κρίσης στο πολιτισμικό πεδίο ήταν η ανάδυση νέων, ανεξάρτητων εκδοτών. Η κρίση έκανε τους μεγάλους, ξένους εκδότες να εγκαταλείψουν τη νέα λογοτεχνική παραγωγή της Αργεντινής και το κενό αυτό ήρθαν να καλύψουν μικροί εκδοτικοί οίκοι, οι οποίοι εκδίδουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. 

 Πηγή: www.lifo.gr